Tiêu chuẩn IATF 16949:2016 – Hệ thống Quản lý chất lượng ngành oto

Ngành công nghiệp linh kiện ô tô ngày càng yêu cầu cao về độ tin cậy và an toàn sản phẩm. Để đáp ứng kỳ vọng này, nhiều doanh nghiệp đã lựa chọn triển khai tiêu chuẩn IATF 16949 – hệ thống quản lý chất lượng chuyên biệt cho ngành ô tô. Tiêu chuẩn giúp thiết lập quy trình kiểm soát nghiêm ngặt từ nguyên vật liệu đến thành phẩm, giảm lỗi sản xuất và nâng cao sự hài lòng của khách hàng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Bài viết này SQC Certification xin chia sẻ cho bạn về bộ tiêu chuẩn IATF 16949:2016 và nội dung các điều khoản có liên quan.

---

IATF LÀ GÌ? 

Trước khi tìm hiểu về bộ tiêu chuẩn IATF 16949 thì chúng ta cùng tìm hiểu về hiệp hội IATF. Đây là viết tắt của International Automotive Task Force – Nhóm công tác ô tô quốc tế. Đây là một hiệp hội được tập hợp từ các nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới và các hiệp hội ngành oto có liên quan. Mục đích của hiệp hội IATF được thành lập nhằm cải tiến liên tục và đảm bảo chất lượng trong toàn bộ chuỗi cung ứng ngành công nghiệp ô tô.

Một số thành viên tiêu biểu trong IATF gồm:

• BMW Group
• Daimler AG (Mercedes-Benz)
• Ford Motor Company
• General Motors
• Renault Group
• Stellantis (bao gồm Fiat Chrysler, Peugeot, Citroën…)
• Hiệp hội ngành công nghiệp ô tô Mỹ (AIAG)
• Hiệp hội ngành công nghiệp ô tô Đức (VDA)

Vai trò chính của hiệp hội IATF:

• Hiệp hội được thành lập nhằm xây dựng và duy trì tiêu chuẩn IATF 16949, là phiên bản đặc thù của ISO 9001 cho ngành công nghiệp ô tô.
• Giám sát hệ thống chứng nhận và các tổ chức chứng nhận được công nhận trên toàn cầu.
• Đảm bảo rằng các tổ chức cung ứng linh kiện, phụ tùng đáp ứng các yêu cầu khắt khe về chất lượng, an toàn và hiệu suất trong sản xuất ô tô.

Kết nối với chuyên gia

---

TIÊU CHUẨN IATF 16949 LÀ GÌ?

IATF 16949:2016 là tiêu chuẩn quốc tế dành riêng cho hệ thống quản lý chất lượng trong ngành công nghiệp ô tô. Tiêu chuẩn này được phát triển bởi các thành viên của Hiệp hội IATF và được ISO công bố chính thức.

Dựa trên nền tảng tiêu chuẩn ISO 9001, IATF 16949 tích hợp thêm các yêu cầu cụ thể từ khách hàng trong lĩnh vực ô tô, tạo nên một khuôn khổ toàn diện cho quản lý chất lượng.

Tiêu chuẩn hướng đến cải tiến liên tục, phòng ngừa lỗi và giảm lãng phí – giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, kiểm soát rủi ro và đáp ứng kỳ vọng khắt khe từ các nhà sản xuất ô tô toàn cầu.

---

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TIÊU CHUẨN IATF 16949

Tiêu chuẩn IATF 16949:2016 là kết quả của một quá trình hình thành và cải tiến liên tục nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Ban đầu, bộ tiêu chuẩn này chỉ được mang tên ISO/TS 16949, ban hành năm 1999 với mục tiêu thống nhất các yêu cầu kỹ thuật về hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2008 trong sản xuất ô tô và phụ tùng.

ISO/TS 16949 dựa trên 8 nguyên tắc quản lý chất lượng và các yêu cầu riêng của khách hàng ngành ô tô nhằm tập trung vào cải tiến liên tục, ngăn ngừa lỗi, giảm biến động và hạn chế lãng phí trong chuỗi cung ứng. Tiêu chuẩn này được cập nhật vào các năm 2002 và 2009 để phù hợp với các phiên bản mới của ISO 9001.

Đến năm 2016, tiêu chuẩn được chính thức đổi tên thành IATF 16949:2016, đánh dấu bước phát triển độc lập và chuyên sâu hơn, dưới sự quản lý của Tổ chức IATF.

Tại Việt Nam, phiên bản ISO/TS 16949 cũng đã được công nhận là tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO/TS 16949:2011, làm cơ sở áp dụng cho các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phụ trợ và sản xuất ô tô.

---

ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG TIÊU CHUẨN IATF 16949:2016

Bộ tiêu chuẩn IATF 16949:2016 hiện được thiết kế để dành riêng cho các tổ chức hoạt động trong chuỗi cung ứng ngành công nghiệp ô tô. Bất kỳ tổ chức nào tham gia vào quá trình sản xuất, gia công, cung ứng linh kiện, phụ tùng hoặc dịch vụ có liên quan đều có thể triển khai và đăng ký chứng nhận theo tiêu chuẩn này.

Cụ thể, những tổ chức, doanh nghiệp có thể áp dụng bao gồm:

• Các cơ sở sản xuất thực hiện những quá trình tạo giá trị trong ngành ô tô.
• Các doanh nghiệp cung cấp linh kiện, bán thành phẩm, thành phẩm hoặc dịch vụ kỹ thuật trong chuỗi cung ứng của nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM).
• Các tổ chức thực hiện gia công công đoạn như xử lý nhiệt, sơn phủ, mạ, lắp ráp hoặc các dịch vụ có giá trị gia tăng khác.

Tuy nhiên, tiêu chuẩn IATF 16949 không áp dụng cho:

• Các tổ chức sản xuất phương tiện sử dụng ngoài mục đích giao thông như trong khai khoáng, xây dựng, nông – lâm nghiệp.
• Các doanh nghiệp chuyên sản xuất phụ tùng tái chế, tái sản xuất hoặc sửa chữa.
• Các đơn vị chỉ sản xuất dụng cụ, khuôn đúc, đồ gá cho ngành ô tô.
• Các sản phẩm phục vụ dịch vụ sau bán hàng, nếu không được mua hoặc kiểm soát bởi các OEM đã đăng ký IATF.

---

IATF 16949:2016 CÓ NHỮNG THAY ĐỔI QUAN TRỌNG RA SAO?

Năm 2016, phiên bản mới nhất của tiêu chuẩn hệ thống quản lý chất lượng ngành ô tô được chính thức công bố với tên gọi IATF 16949:2016. Đây là bước phát triển kế tiếp từ phiên bản ISO/TS 16949:2009, nhằm đáp ứng tốt hơn các yêu cầu ngày càng khắt khe của khách hàng và những thay đổi trong công nghệ sản xuất hiện đại. Những thay đổi này tập trung vào việc cải thiện hiệu quả hệ thống quản lý, tăng cường tính an toàn và khả năng kiểm soát rủi ro trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Dưới đây là các điểm đổi mới nổi bật:

1. Tăng cường quản lý rủi ro trong chuỗi cung ứng

Phiên bản IATF 16949:2016 mới này có đặt ra một trong tâm vào việc nhận diện cũng như kiểm soát tốt các rủi ro xuyên suốt trong quá trình sản xuất, từ khâu lên ý tưởng thiết kế cho đến công đoạn giao hàng sản phẩm. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngành ô tô ngày càng phụ thuộc vào công nghệ cao và tự động hóa.

2. Đáp ứng yêu cầu cụ thể của khách hàng

Bộ tiêu chuẩn IATF 16949:2016 này hiện được tích hợp nhiều yêu cầu riêng biệt từ các nhà sản xuất ô tô (OEM), giúp tăng tính nhất quán và đồng bộ trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc chuẩn hóa các yêu cầu này giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tuân thủ và đáp ứng mong đợi của khách hàng.

3. Chú trọng an toàn sản phẩm

Với mỗi một điểm quan trọng chính là các yêu cầu liên quan đến an toàn sản phẩm. Tiêu chuẩn IATF 16949:2016 này có đưa ra được những yêu cầu sản phẩm phải vận hành an toàn trong suốt vòng đời sử dụng, không gây rủi ro cho người dùng. Các tổ chức cần chứng minh năng lực quản lý và kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến tính an toàn ngay từ khâu thiết kế.

4. Đánh giá tính khả thi trong sản xuất

Tiêu chuẩn IATF 16949:2016 này có đưa ra những yêu cầu doanh nghiệp phải đánh giá khả năng thực hiện đúng các cam kết về năng suất và tiến độ, đảm bảo tính khả thi trước khi bắt đầu sản xuất hàng loạt theo yêu cầu khách hàng.

5. Tính đến phần mềm nhúng

Công nghệ tiên tiến phát triển mạnh mẽ đã giúp cho việc phát minh ra phần mềm nhúng ngày càng phổ biến trong các hệ thống xe. Bộ tiêu chuẩn IATF 16949:2016 hiện nay cũng đã bổ sung yêu cầu liên quan đến việc kiểm soát và xác nhận các sản phẩm có phần mềm nhúng, nhằm đảm bảo chất lượng và độ tin cậy.

6. Quy định mới về đánh giá viên nội bộ và bên liên quan

Phiên bản 2016 tăng cường yêu cầu đối với năng lực của các đánh giá viên nội bộ và bên thứ hai (do khách hàng hoặc nhà cung cấp chỉ định). Điều này nhằm đảm bảo rằng các cuộc đánh giá được thực hiện một cách nghiêm túc, khách quan và chuyên nghiệp.

Kết nối với chuyên gia

---

QUY TRÌNH TRIỂN KHAI IATF 16949:2016 CHO DOANH NGHIỆP

Với những doanh nghiệp bước đầu tiến hành triển khai xây dựng hệ thống IATF 16949:2016 thì sẽ gặp khá nhiều khó khăn. Tuy nhiên với bộ tiêu chuẩn này cũng đòi hỏi tổ chức/doanh nghiệp cần tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu được quy định trong tiêu chuẩn. Quá trình triển khai có thể chia thành các bước cơ bản như sau:

1. Giai đoạn chuẩn bị

Ở bước đầu tiên, doanh nghiệp cần xác định rõ phạm vi áp dụng hệ thống quản lý chất lượng (QMS) trong tổ chức. Điều này bao gồm việc:

• Xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể cho dự án áp dụng IATF 16949:2016
• Lập báo cáo đề xuất và sự đồng thuận từ ban lãnh đạo
• Chuẩn bị nguồn lực cần thiết: nhân sự, ngân sách, thời gian
• Phân tích hiện trạng để xác định mức độ sẵn sàng

2. Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng

Doanh nghiệp sẽ tiến hành thiết lập hệ thống tài liệu theo yêu cầu của IATF 16949:2016, bao gồm:

• Chính sách chất lượng và mục tiêu chất lượng
• Sổ tay chất lượng, quy trình, hướng dẫn công việc, biểu mẫu
• Xây dựng các tài liệu phù hợp với thực tế vận hành của doanh nghiệp

Song song đó, nhân sự liên quan cũng cần được đào tạo về tiêu chuẩn và 5 công cụ cốt lõi (Core Tools) trong IATF 16949, bao gồm:

• APQP – Hoạch định chất lượng sản phẩm
• PPAP – Phê duyệt sản phẩm sản xuất
• MSA – Phân tích hệ thống đo lường
• FMEA – Phân tích sai lỗi và ảnh hưởng
• SPC – Kiểm soát quá trình bằng thống kê

3. Triển khai áp dụng hệ thống

Khi hệ thống đã được thiết lập, doanh nghiệp sẽ tiến hành các bước như truyền thông và hướng dẫn các phòng ban áp dụng quy trình, biểu mẫu cũng như toàn bộ các phòng ban. Đánh giá quá trình thực hiện và phát hiện các điểm chưa phù hợp với doanh nghiệp của bạn. Thực hiện điều chỉnh và cải tiến liên tục để đảm bảo hiệu quả và tính thực tiễn của hệ thống

4. Đánh giá nội bộ và xem xét của lãnh đạo

Trước khi đánh giá chứng nhận, doanh nghiệp cần tổ chức đánh giá nội bộ nhằm:

• Xác định mức độ phù hợp của hệ thống so với yêu cầu tiêu chuẩn
• Phát hiện và khắc phục các điểm không phù hợp
• Chuẩn bị hồ sơ xem xét của lãnh đạo, từ đó đưa ra các quyết định về cải tiến và phân bổ nguồn lực

5. Đăng ký đánh giá chứng nhận

Khi hệ thống đã sẵn sàng, doanh nghiệp tiến hành:

• Lựa chọn tổ chức chứng nhận có thẩm quyền và đăng ký đánh giá
• Trải qua các đợt đánh giá chính thức từ tổ chức chứng nhận
• Nhận báo cáo đánh giá và thực hiện hành động khắc phục nếu có điểm không phù hợp
• Sau khi hoàn tất khắc phục, doanh nghiệp sẽ được cấp giấy chứng nhận IATF 16949:2016, có hiệu lực trong vòng 03 năm

---

CẤU TRÚC TIÊU CHUẨN IATF 16949:2016

1. Phạm vi áp dụng (Scope)

• Xác định phạm vi áp dụng của hệ thống quản lý chất lượng trong tổ chức liên quan đến thiết kế, phát triển, sản xuất, lắp ráp và dịch vụ các sản phẩm trong chuỗi cung ứng ô tô.
• Nhấn mạnh vào việc đáp ứng các yêu cầu của khách hàng, luật định và quy định.

2. Tài liệu viện dẫn (Normative references)

• Viện dẫn tiêu chuẩn ISO 9001:2015 làm nền tảng chính.
• IATF 16949 không thể được áp dụng độc lập, mà phải được áp dụng cùng ISO 9001:2015.

3. Thuật ngữ và định nghĩa (Terms and definitions)

• Sử dụng các định nghĩa trong ISO 9000:2015.
• Bổ sung các thuật ngữ đặc trưng của ngành công nghiệp ô tô như: PPAP, APQP, FMEA, SPC, sản phẩm an toàn (Product Safety), phần mềm nhúng (Embedded Software),…

4. Bối cảnh của tổ chức (Context of the organization)

• Phân tích các yếu tố nội bộ và bên ngoài ảnh hưởng đến Hệ thống quản lý chất lượng.
• Xác định các bên liên quan và yêu cầu của họ.
• Xác định phạm vi Hệ thống QLCL và các quá trình liên quan.

5. Sự lãnh đạo (Leadership)

• Cam kết và vai trò của lãnh đạo cao nhất trong việc thiết lập chính sách chất lượng, mục tiêu và định hướng chiến lược.
• Trách nhiệm và quyền hạn được phân định rõ.
• Thúc đẩy tư duy dựa trên rủi ro và cải tiến liên tục.

6. Hoạch định (Planning)

• Xác định các rủi ro và cơ hội để đảm bảo hệ thống đạt được kết quả mong đợi.
• Thiết lập mục tiêu chất lượng và kế hoạch để đạt được.
• Lập kế hoạch thay đổi có kiểm soát.

7. Hỗ trợ (Support)

• Quản lý nguồn lực (nhân lực, cơ sở hạ tầng, môi trường làm việc).
• Năng lực, đào tạo và nhận thức của nhân sự.
• Thông tin dạng văn bản (tài liệu và hồ sơ).
• Quản lý tri thức tổ chức.

8. Thực hiện (Operation)

Đây là phần được mở rộng rất nhiều trong IATF 16949 so với ISO 9001, bao gồm:

8.1 – Lập kế hoạch và kiểm soát vận hành

• Kiểm soát rủi ro sản xuất, quản lý thay đổi, tính khả thi của sản phẩm mới.
• Quản lý sản phẩm an toàn, xác nhận sản phẩm, kiểm soát quá trình sản xuất.

8.2 – Yêu cầu đối với sản phẩm và dịch vụ

• Giao tiếp với khách hàng, xem xét yêu cầu.
• Tích hợp yêu cầu cụ thể của khách hàng (CSR – Customer Specific Requirements).

8.3 – Thiết kế và phát triển sản phẩm

• Quản lý toàn bộ chu trình thiết kế – phát triển.
• Tích hợp các công cụ chất lượng như: APQP, FMEA, MSA…

8.4 – Kiểm soát bên ngoài (nhà cung cấp)

• Quản lý chuỗi cung ứng, đánh giá và phê duyệt nhà cung cấp.
• Theo dõi hiệu suất nhà cung cấp.

8.5 – Sản xuất và cung cấp dịch vụ

• Kiểm soát điều kiện sản xuất, bảo dưỡng, nhận dạng sản phẩm.
• Quản lý tài sản của khách hàng và sản phẩm phi phù hợp.
• Áp dụng công cụ SPC (Kiểm soát quá trình thống kê), JIT, FIFO…

8.6 – Kiểm tra và xác nhận sản phẩm

Kiểm soát quá trình kiểm tra đầu vào, trong quá trình và đầu ra.

8.7 – Kiểm soát sản phẩm không phù hợp

Quản lý xử lý sản phẩm lỗi hoặc không đạt yêu cầu.

9. Đánh giá hiệu suất (Performance evaluation)

• Theo dõi, đo lường, phân tích và đánh giá hiệu suất hệ thống.
• Đánh giá nội bộ định kỳ và xem xét của lãnh đạo.
• Khảo sát sự hài lòng của khách hàng.

10. Cải tiến (Improvement)

• Xác định cơ hội cải tiến và thực hiện các hành động khắc phục.
• Ngăn ngừa sự tái diễn lỗi và cải tiến liên tục hệ thống.
• Ứng dụng 8D, QRQC, PDCA,… trong xử lý sự cố và cải tiến.

---

DỊCH VỤ CHỨNG NHẬN ISO IATF 16949:2016 TẠI SQC CERTIFICATION

---