Kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001

Trong hệ thống quản lý môi trường (EMS), kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 đóng vai trò then chốt nhằm đảm bảo các hoạt động của tổ chức tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời góp phần thúc đẩy cải tiến liên tục và hiệu quả quản lý. Bài viết này, SQC Certification xin chia sẻ cho độc giả những thông tin về kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001.

---

---

Kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 là gì?

Khái niệm kế hoạch đánh giá nội bộ chỉ một bản kế hoạch được lập ra chi tiết có thể kiểm tra được mức độ phù hợp của doanh nghiệp với các yêu cầu của bộ tiêu chuẩn ISO 14001 – Hệ thống quản lý môi trường. Thông qua các cuộc đánh giá định kỳ, tổ chức có thể xác định được những điểm mạnh, điểm yếu trong hệ thống hiện tại, cũng như các cơ hội để cải thiện hiệu suất môi trường.

Nội dung chính của kế hoạch đánh giá nội bộ bao gồm:

• Xác định phạm vi, mục tiêu và tiêu chí đánh giá
• Tiến hành thiết lập lịch đánh giá định kỳ và phân công nhân sự thực hiện
• Kiểm tra mức độ tuân thủ các quy định nội bộ và yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001
• Đánh giá các mức độ rủi ro cũng như các khía cạnh về môi trường có liên quan.
• Xem xét dữ liệu hiệu suất môi trường, so với các mục tiêu đã đặt ra.
• Đề xuất hành động khắc phục và cải tiến, nếu phát hiện điểm không phù hợp

Mục tiêu của kế hoạch này là gì?

Mục đích cốt lõi của kế hoạch đánh giá nội bộ không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát sự tuân thủ, mà còn nhằm đảm bảo:

• Hệ thống quản lý môi trường hoạt động hiệu quả.
• Các tác động môi trường tiêu cực được giảm thiểu.
• Doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp luật và quy định liên quan.
• Tổ chức chủ động trong việc phát hiện và giải quyết vấn đề trước khi chúng trở thành rủi ro.

---

Kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 nên bao gồm những gì?

Để có thể đảm bảo quá trình đánh giá hoạt động đánh giá nội bộ diễn ra một cách hiệu quả và bao quát nhất các yêu cầu của bộ tiêu chuẩn ISO 14001:2015. Các tổ chức này nên được xây dựng kế hoạch đánh giá một cách rõ ràng và có hệ thống bao gồm những yếu tố chính như sau:

1. Xác định mục tiêu chiến lược của kế hoạch

Trước khi tổ chức của bạn tiến hành xây dựng kế hoạch cần làm rõ mục tiêu tổng thể: đánh giá nhằm mục đích gì? Có phải để kiểm tra sự tuân thủ, thúc đẩy cải tiến liên tục, hay tích hợp vào chiến lược môi trường của tổ chức?

Ví dụ:

• Tần suất và phạm vi đánh giá đã được xác định rõ trong kế hoạch hay cần chờ quyết định tại cuộc họp xem xét của lãnh đạo?
• Kế hoạch có được thiết kế để đảm bảo tính hiệu quả và đáp ứng các yêu cầu của ISO 14001 về đánh giá và cải tiến không?
• Một kế hoạch tốt phải giúp đo lường được hiệu quả hoạt động đánh giá và tạo điều kiện cho việc cải tiến liên tục hệ thống quản lý môi trường.

2. Phân công trách nhiệm rõ ràng

Tổ chức của bạn cần xác định ai là người thực hiện, ai giám sát, ai được đánh giá và ai xử lý kết quả là điều rất quan trọng. Một số câu hỏi cần làm rõ:

• Tổ chức đã có đội ngũ đánh giá viên được đào tạo phù hợp chưa?
• Tổ chức của bạn có đảm bảo được sự sẵn sàng và tham gia đầy đủ của các cá nhân liên quan trong những ngày đánh giá?
• Nhân viên tham gia vào dự án có nắm rõ mục tiêu và yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001:2015 không?
• Việc phân công trách nhiệm rõ ràng sẽ giúp quá trình đánh giá diễn ra suôn sẻ, tránh gián đoạn và đạt kết quả thực chất.

3. Hình thức và định dạng kế hoạch đánh giá

Với một bản kế hoạch đánh giá nội bộ cũng nên được trình bày bằng một biểu mẫu hoặc bộ tài liệu của tiêu chuẩn. Trong đó có đưa ra các hình thức ghi chép cũng như xử lý lưu trữ dữ liệu thông tin hỗ trợ cho hoạt động đánh giá. Những câu hỏi sau có thể đưa ra nhằm khai thác tốt hơn kế hoạch đánh giá:

• Có sẵn biểu mẫu để ghi nhận nhiệm vụ được kiểm tra, cá nhân được phỏng vấn, bằng chứng được quan sát không?
• Có đảm bảo rằng các đánh giá viên đều sử dụng cùng một chuẩn mực trong việc ghi nhận kết quả?

Kế hoạch cũng nên được lưu trữ điện tử để dễ dàng truy xuất, chia sẻ và sử dụng làm minh chứng trong các cuộc đánh giá bên ngoài.

4. Đánh giá hiệu quả và cải tiến kế hoạch

Kế hoạch đánh giá không chỉ là công cụ thực thi, mà còn là một phần mở rộng của quy trình cải tiến liên tục. Hãy thường xuyên đánh giá xem:

• Kế hoạch hiện tại có giúp quá trình đánh giá hiệu quả và chi tiết hơn không?
• Kết quả thu được có hỗ trợ xác định nguyên nhân gốc rễ một cách rõ ràng hơn không?
• Các hành động khắc phục được đưa ra sau đánh giá có thực sự cải thiện hệ thống?

Nếu câu trả lời cho những câu hỏi này là “không”, tổ chức nên rà soát lại nội dung kế hoạch, cập nhật và thử nghiệm cải tiến cho phù hợp hơn với thực tiễn vận hành.

---

Mẫu kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 cho doanh nghiệp

Dưới đây là mẫu kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 dành cho doanh nghiệp. Mẫu này có thể sử dụng dưới dạng bảng tính Excel hoặc tài liệu Word, tùy nhu cầu của bạn. Kế hoạch bao gồm các nội dung cơ bản như phạm vi, thời gian, đối tượng, tiêu chí đánh giá và người phụ trách.

STT	Nội dung đánh giá	Phạm vi	Chỉ tiêu đánh giá	Người phụ trách	Thời gian đánh giá
1	Quản lý hàm lượng chất thải	Toàn bộ nhà máy	Số lượng chất thải phát sinh? Loại chất thải?	QA-QC	Ngày 19/7/2025
2	Tiêu thụ năng lượng	Toàn bộ nhà máy	Hiệu suất sử dụng năng lượng?	QA-QC	Ngày 19/7/2025
3	Sử dụng nguyên liệu và tài nguyên tự nhiên	Toàn bộ nhà máy	Sử dụng nguyên liệu? Sử dụng tài nguyên tự nhiên?	QA-QC	Ngày 19/7/2025
4	Quản lý khí thải	Khu vực sản xuất	Lượng khí thải phát sinh? Phương pháp xử lý khí thải	QA-QC	Ngày 19/7/2025
5	Quản lý nước thải	Khu vực sản xuất	Lượng nước thải phát sinh? Phương pháp xử lý nước thải	QA-QC	Ngày 19/7/2025
6	Quản lý rủi ro môi trường	Toàn bộ nhà máy	Xác định và đánh giá rủi ro? Phương án giảm thiểu rủi ro?	QA-QC	Ngày 19/7/2025
7	Đào tạo và nâng cao nhận thức về môi trường	Toàn bộ nhà máy	Số lượng nhân viên tham gia? Nội dung đào tạo? Kết quả đào tạo?	QA-QC	Ngày 19/7/2025
8	Giám sát và đánh giá hiệu suất môi trường	Toàn bộ nhà máy	Tần suất giám sát? Phương pháp đánh giá?	QA-QC	Ngày 19/7/2025

---

Lợi ích cho doanh nghiệp khi có kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001:2015

Việc xây dựng và thực hiện Kế hoạch đánh giá nội bộ ISO 14001 mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, không chỉ trong việc duy trì sự tuân thủ tiêu chuẩn mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động tổng thể. Dưới đây là những lợi ích chính:

1. Đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14001

Kế hoạch đánh giá nội bộ có thể giúp doanh nghiệp thường xuyên kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001:2015. Việc này sẽ giúp phát hiện sớm các điểm không phù hợp và đưa ra hành động khắc kịp thời.

2. Cải thiện hiệu suất môi trường

Việc tổ chức có tiến hành đánh giá nội bộ có thể giúp tổ chức, doanh nghiệp xác định được các hoạt động có thể gây hại ra các tác động tiêu chực đến môi trường và đề xuất các biện pháp cai tiến. Góp phần giảm thiểu ô nhiễm, tiết kiệm tài nguyên và năng lượng.

3. Thúc đẩy cải tiến liên tục

Kế hoạch đánh giá là công cụ quan trọng để theo dõi các cơ hội cải tiến trong hệ thống quản lý môi trường (EMS). Việc này cần phải đảm bảo chu trình  PDCA (Lập kế hoạch – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động) được thực hiện đầy đủ và hiệu quả.

4. Tăng cường trách nhiệm và nhận thức của nhân viên

Việc các tổ chức, doanh nghiệp tiến hành tham gia vào quá trình đánh giá nội bộ giúp nhân viên hiểu rõ hơn vai trò của mình trong việc bảo vệ môi trường. Từ đó giúp tăng cường được tinh thần trách nhiệm và sự tuân thủ trong công việc hàng ngày.

5. Hỗ trợ quá trình đánh giá chứng nhận bên ngoài

Một kế hoạch đánh giá nội bộ được thực hiện bài bản giúp doanh nghiệp sẵn sàng hơn khi trải qua các cuộc đánh giá của tổ chức chứng nhận. Giảm nguy cơ bị phát hiện lỗi nghiêm trọng trong đánh giá bên thứ ba.

6. Giảm thiểu rủi ro và chi phí

Phát hiện sớm các điểm yếu trong hệ thống giúp doanh nghiệp tránh được các sự cố môi trường hoặc vi phạm pháp lý. Giảm thiểu thiệt hại tài chính do xử phạt hoặc khắc phục hậu quả môi trường.

7. Cải thiện hình ảnh và uy tín doanh nghiệp

Việc duy trì hệ thống quản lý môi trường hiệu quả cho thấy doanh nghiệp cam kết với phát triển bền vững. Gây dựng niềm tin với khách hàng, đối tác, cộng đồng và cơ quan quản lý.