Bảo mật dữ liệu trong y tế: từ thực tế đến giải pháp

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, ngành y tế đang đối mặt với thách thức lớn về bảo mật dữ liệu khi thông tin bệnh nhân ngày càng được số hóa và kết nối trực tuyến. Nhiều vụ tấn công mạng vào bệnh viện cho thấy nguy cơ rò rỉ, đánh cắp dữ liệu sức khỏe là hiện hữu và có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho cả người bệnh lẫn cơ sở y tế. Do đó, bảo mật dữ liệu y tế trở thành yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi giải pháp toàn diện từ công nghệ đến quy trình quản trị. Bài viết này, SQC Certification xin chia sẻ cho bạn về việc bảo mật dữ liệu trong y tế. 

---

Thông tin y tế và bảo mật dữ liệu y tế là gì ?

Thông tin y tế là toàn bộ dữ liệu liên quan đến sức khỏe cá nhân như bệnh sử, thuốc điều trị, kết quả xét nghiệm, thậm chí cả yếu tố di truyền và môi trường.

Bảo mật dữ liệu y tế là quá trình ngăn chặn truy cập, chỉnh sửa hay tiết lộ trái phép thông tin y tế, sử dụng các biện pháp như mã hóa và kiểm soát truy cập nhằm đảm bảo chỉ người có thẩm quyền mới được phép tiếp cận dữ liệu này.

---

Tầm quan trọng của việc bảo mật dữ liệu y tế?

Tầm quan trọng của việc bảo mật dữ liệu y tế hiện nay được thể hiện khá rõ ràng ở nhiều khía cạnh, cả về pháp lý, đạo đức lẫn hoạt động thực tiễn trong ngành y tế. Cụ thể tầm quan trọng đó được thể hiện như sau:

1. Bảo vệ quyền riêng tư và thông tin cá nhân

Như đã biết hệ thống dữ liệu y tế chứa thông tin nhạy cảm như hồ sơ bệnh án, kết quả xét nghiệm, tình trạng sức khỏe và thậm chí cả dữ liệu di truyền. Việc bảo mật chặt chẽ giúp đảm bảo quyền riêng tư của bệnh nhân, tránh bị lạm dụng hoặc tiết lộ trái phép. Đây là vấn đề bảo mật thông tin cho bệnh nhân nên cực kì quan trọng.

2. Đảm bảo niềm tin giữa bệnh nhân và cơ sở y tế

Bệnh nhân của các cơ sở y tế sẽ chỉ sẵn sàng chia sẻ đầy đủ thông tin sức khỏe nếu tin tưởng rằng dữ liệu của họ được bảo vệ an toàn. Niềm tin này là nền tảng để bác sĩ chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.

3. Tuân thủ quy định pháp luật và tiêu chuẩn quốc tế

Hiện nay nhiều quốc gia cũng có chia sẻ về các đạo luật nghiêm ngặt như HIPAA (Mỹ) hay tiêu chuẩn ISO 27799 về bảo vệ dữ liệu y tế. Tuân thủ các quy định này không chỉ tránh rủi ro pháp lý mà còn giúp nâng cao uy tín của tổ chức y tế.

4. Phòng chống tấn công mạng và gian lận

Tin tặc thường nhắm vào dữ liệu y tế để tống tiền hoặc buôn bán thông tin cá nhân. Hệ thống bảo mật tốt giúp ngăn chặn các vụ ransomware, phishing và các hình thức tấn công mạng khác.

5. Đảm bảo hoạt động y tế liên tục, an toàn

Vì là loại dữ liệu quan trọng nên một khi dữ liệu bị tấn công hoặc rò rỉ, hệ thống bệnh viện có thể bị tê liệt, ảnh hưởng đến việc điều trị và chăm sóc bệnh nhân. Việc bảo mật tốt có thể giúp đảm bảo hoạt động y tế không bị gián đoạn và bảo đảm kịp thời.

---

Cách đảm bảo Bảo mật dữ liệu Y Tế

Để đảm bảo bảo mật dữ liệu y tế, các cơ sở y tế cần kết hợp chặt chẽ công nghệ, quy trình quản lý và đào tạo con người. Dưới đây là những giải pháp quan trọng:

1. Thiết lập chính sách và quy trình bảo mật rõ ràng

• Ban hành quy định nội bộ về quản lý và bảo vệ dữ liệu y tế.
• Xác định trách nhiệm bảo mật cho từng bộ phận và cá nhân.
• Tuân thủ các tiêu chuẩn và luật pháp như ISO 27799, Luật An ninh mạng, hoặc HIPAA (nếu áp dụng).

2. Kiểm soát truy cập và xác thực người dùng

• Áp dụng xác thực đa yếu tố (MFA) cho hệ thống HIS, EMR.
• Phân quyền truy cập theo nguyên tắc tối thiểu – chỉ những người có thẩm quyền mới được phép xem dữ liệu cần thiết.
• Ghi log và giám sát mọi hoạt động truy cập để phục vụ kiểm tra khi có sự cố.

3. Mã hóa và sao lưu dữ liệu

• Mã hóa dữ liệu khi lưu trữ và khi truyền tải để ngăn chặn đánh cắp.
• Sao lưu dữ liệu định kỳ, lưu trữ tại khu vực an toàn hoặc trung tâm dữ liệu dự phòng.
• Kiểm tra khả năng khôi phục dữ liệu qua các bài diễn tập định kỳ.

4. Cập nhật hệ thống và vá lỗ hổng bảo mật

• Cập nhật phần mềm quản lý bệnh viện, thiết bị y tế kết nối mạng kịp thời.
• Thực hiện kiểm thử xâm nhập (Pentest) định kỳ để phát hiện lỗ hổng.
• Sử dụng tường lửa, phần mềm diệt virus, hệ thống chống xâm nhập (IDS/IPS).

5. Đào tạo nhận thức bảo mật cho nhân viên

• Tổ chức các khóa đào tạo an toàn thông tin định kỳ cho nhân viên y tế và IT.
• Hướng dẫn cách nhận diện email giả mạo (phishing), liên kết độc hại.
• Thực hiện diễn tập phản ứng sự cố để nhân viên sẵn sàng xử lý khi tấn công xảy ra.

6. Giám sát và cải tiến liên tục

• Triển khai tiêu chuẩn SOC 2 (Security Operations Center) để giám sát 24/7.
• Định kỳ đánh giá rủi ro và cập nhật chính sách bảo mật.
• Ứng dụng AI và phân tích dữ liệu để phát hiện bất thường sớm.

---

Kết luận

Các tổ chức y tế nên đưa ra các biện pháp cần thiết để đảm bảo rằng thông tin y tế được bảo vệ tốt nhất có thể, và đó là trách nhiệm của chúng ta tất cả đối với sức khỏe của bệnh nhân. Nếu chúng ta có thể đảm bảo rằng thông tin y tế được bảo mật và an toàn, chúng ta có thể giúp cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe và tạo ra một ngành y tế tốt hơn cho tất cả mọi người.