ISO giới thiệu tiêu chuẩn mới về truyền dữ liệu giữa tàu và bờ

ISO đã chính thức ban hành tiêu chuẩn ISO 18131:2025, đặt ra các yêu cầu kiến trúc cho hệ thống truyền thông dữ liệu giữa tàu và bờ dựa trên mô hình xuất bản – đăng ký. Sự ra đời của tiêu chuẩn này nhằm xây dựng một khuôn khổ thống nhất cho hoạt động trao đổi dữ liệu, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của ngành hàng hải trong thời kỳ chuyển đổi số.

Trong bối cảnh các tàu hiện đại được trang bị hàng loạt cảm biến, hệ thống giám sát, thiết bị IoT và phần mềm điều khiển, lượng dữ liệu tạo ra mỗi ngày trở nên khổng lồ và đa dạng. Việc truyền các dữ liệu vận hành này về bờ để phục vụ phân tích, dự báo, tối ưu hóa hành trình hay giám sát an toàn đòi hỏi một kiến trúc truyền thông ổn định, bảo mật và tương thích giữa nhiều hệ thống khác nhau. ISO 18131:2025 được phát triển để giải quyết chính thách thức đó, cung cấp một khuôn khổ kỹ thuật thống nhất giúp các hệ thống từ nhiều nhà sản xuất có thể kết nối và giao tiếp mạch lạc với nhau.

Tiêu chuẩn quy định rõ vai trò của nhà xuất bản, người đăng ký và nhà môi giới trong kiến trúc hệ thống, đồng thời đưa ra các yêu cầu về định dạng thông điệp, mã định danh máy khách và cấu trúc đặt tên chủ đề. Bên cạnh đó, ISO 18131:2025 cũng đề cập đến các yêu cầu bảo mật nhằm bảo đảm tính bí mật, toàn vẹn và khả dụng của dữ liệu.

Một mô hình dữ liệu và hệ thống phân loại được phát triển để phản ánh cấu hình thiết bị và cảm biến phổ biến trên tàu, hỗ trợ trao đổi dữ liệu đồng nhất giữa nhiều hệ thống đến từ các nhà cung cấp khác nhau. Tiêu chuẩn cho phép giao tiếp theo mô hình nhiều – nhiều thông qua cơ chế truyền dữ liệu dựa trên chủ đề đã đăng ký, đồng thời hỗ trợ cấu trúc nhắn tin động theo lô.

Không chỉ tăng cường khả năng kết nối, ISO 18131:2025 còn đóng vai trò như cầu nối giữa các tiêu chuẩn quốc tế đã tồn tại trước đây. Những tiêu chuẩn như IEC 61162, ISO 19847, ISO 19848 chủ yếu tập trung vào trao đổi dữ liệu trong nội bộ tàu, trong khi ISO 23807 xử lý dữ liệu bất đồng bộ. Trước đây vẫn chưa có một tiêu chuẩn chung cho trao đổi dữ liệu giữa tàu và bờ ở cấp độ kiến trúc.

Vì lý do đó, ISO 18131:2025 được xây dựng để lấp đầy khoảng trống này và bảo đảm khả năng tương thích với các hệ thống dữ liệu của IMO, đặc biệt là bộ tiêu chuẩn trong IMO Compendium, nền tảng cho việc chuẩn hóa dữ liệu điện tử giữa tàu và cảng. Điều này mở ra cơ hội hình thành một hệ sinh thái dữ liệu hàng hải xuyên suốt, giúp nâng cao tính minh bạch, tốc độ tương tác và hiệu quả quản lý giữa tàu và cảng biển.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, tiêu chuẩn mới còn hỗ trợ đắc lực cho việc phát triển các mô hình quản lý đội tàu thông minh. Khi dữ liệu vận hành được truyền về bờ theo thời gian thực hoặc gần thời gian thực, các nhà quản lý có thể giám sát tiêu thụ nhiên liệu, tình trạng động cơ, hiệu suất thiết bị, khí thải hay các dấu hiệu bất thường. Nhờ đó, rủi ro vận hành được giảm thiểu, chi phí được tối ưu và mức độ an toàn hàng hải được nâng cao.

Các chuyên gia quốc tế nhận định rằng ISO 18131:2025 sẽ trở thành nền tảng quan trọng cho các ứng dụng trí tuệ nhân tạo và tự động hóa trong tương lai, bởi dữ liệu được chuẩn hóa là điều kiện thiết yếu để thuật toán hoạt động chính xác và hiệu quả.

Nguồn: ISO.org