ISO 14000 là gì? Lịch sử hình thành ISO 14000

Trong vấn đề bảo vệ môi trường sống như hiện nay thì bộ tiêu chuẩn ISO 14000 là một tiêu chuẩn quốc tế bài bản nhất giúp thực hiện cam kết duy trì một môi trường lành mạnh bền vững. Bộ tiêu chuẩn này bao gồm nhiều tiêu chuẩn con nhằm hướng dẫn các tổ chức xây dựng, duy trì và cải tiến hoạt động quản lý môi trường một cách hiệu quả. Bài viết này hãy cùng SQC Certification đi khám phá chi tiết về lịch sử hình thành cũng như nội dung lợi ích của bộ tiêu chuẩn ISO 14000 trong bối cảnh kinh doanh hiện đại.

---

ISO 14000 là gì?

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 chính là bộ tiêu chuẩn Quốc tế về Hệ thống Quản lý môi trường được tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành. Bộ tiêu chuẩn này với mục tiêu chính của bộ tiêu chuẩn này là cung cấp một khung làm việc được công nhận toàn cầu giúp các tổ chức xây dựng hệ thống quản lý môi trường hiệu quả. Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 có đưa ra những trang bị cho các tổ chức những công cụ để đánh giá, kiểm soát và cải tiến tác động môi trường của hoạt động, sản phẩm hoặc dịch vụ mà họ cung cấp.

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 có đưa ra những bao quát chính về nhiều lĩnh vực như: hệ thống quản lý môi trường, kiểm toán môi trường, ghi nhãn và công bố môi trường, đánh giá hiệu quả môi trường và phân tích vòng đời sản phẩm (LCA).

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 này có đưa ra được sự hỗ trợ về một tổ chức đạt được 3 mục tiêu chính như:

• (a) giảm thiểu các tác động tiêu cực từ hoạt động đến môi trường tự nhiên (như ô nhiễm không khí, nước và đất);
• (b) tuân thủ các quy định pháp lý và yêu cầu liên quan đến môi trường; và
• (c) thúc đẩy cải tiến liên tục trong công tác bảo vệ môi trường.

Cũng giống như các hệ thống Quản lý chất lượng ISO 9000, ISO 14000 có tập trung vào các quy trình thực hiện hơn là bản thân của sản phẩm hoặc dịch vụ. Việc doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận không do ISO trực tiếp cấp, mà được thực hiện thông qua các tổ chức đánh giá độc lập bên thứ ba, dựa trên các tiêu chuẩn như ISO 19011 (hướng dẫn đánh giá) và ISO 17021 (yêu cầu đối với tổ chức chứng nhận).

ISO 14001 – tiêu chuẩn cốt lõi trong nhóm ISO 14000 – cũng là thành phần chính trong Chương trình Quản lý và Kiểm toán Sinh thái (EMAS) của Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, EMAS yêu cầu nghiêm ngặt hơn về hiệu suất, tuân thủ pháp lý và báo cáo minh bạch. Phiên bản hiện hành của ISO 14001 là ISO 14001:2015, được ban hành vào tháng 9 năm 2015.

Kết nối với chuyên gia

---

Lược sử hình thành hệ thống quản lý môi trường ISO 14000

Bên cạnh bộ tiêu chuẩn ISO 9000 khá thành công thì với nhu cầu thiết lập một hệ thống quản lý môi trường toàn diện ngày càng trở nên cấp thiết. Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 ra đời vào năm 1996 có thể giúp các tổ chức kiểm soát tốt được các tác động do môi trường và hướng đến việc phát triển bền vững.

Bộ tiêu chuẩn này là BS 7750 –  hệ thống quản lý môi trường bài bản đầu tiên trên thế giới, được công bố bởi Viện Tiêu chuẩn Anh (BSI) vào tháng 3 năm 1992. BS 7750 đánh dấu bước khởi đầu cho việc chuẩn hóa công tác quản lý môi trường, vốn trước đây thường nằm rải rác trong các hệ thống như “Responsible Care”. Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 giúp khắc phục được tốt các tình trạng thiếu thống nhất và khó so sánh giữa các hệ thống quản lý môi trường (EMS) tự phát lúc bấy giờ.

ISO định nghĩa EMS là một phần trong hệ thống quản lý tổng thể của tổ chức, bao gồm cơ cấu tổ chức, quy trình, nguồn lực và hoạt động nhằm xây dựng, duy trì và cải tiến chính sách môi trường. ISO 14001 là tiêu chuẩn cốt lõi trong nhóm ISO 14000, được các doanh nghiệp trên toàn cầu áp dụng rộng rãi để xây dựng EMS hiệu quả. Đến năm 2017, hơn 300.000 chứng nhận ISO 14001 đã được cấp tại 171 quốc gia.

Với hệ thống các tiêu chuẩn con bên trong đó mà nổi bật nhất là bộ tiêu chuẩn ISO 14001. Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 còn bao gồm nhiều tiêu chuẩn khác như ISO 14004 (hướng dẫn triển khai EMS) và các tiêu chuẩn chuyên sâu về kiểm toán, đánh giá vòng đời, nhãn sinh thái,… Tất cả đều hướng tới mục tiêu chung: cung cấp các công cụ thực tiễn để doanh nghiệp kiểm soát trách nhiệm môi trường một cách hệ thống.

Tương tự như ISO 9000, ISO 14000 dựa trên nguyên tắc tự nguyện, không áp đặt mục tiêu hiệu suất mà tạo điều kiện để tổ chức tự xác định, đánh giá và cải tiến hoạt động của mình. Ngoài vai trò là công cụ quản lý nội bộ, việc áp dụng ISO 14000 còn thể hiện cam kết trách nhiệm với khách hàng và cộng đồng trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

---

Ý nghĩa của bộ tiêu chuẩn ISO 14000

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường toàn cầu. Đây là tập hợp các tiêu chuẩn quốc tế giúp các tổ chức:

• Xây dựng hệ thống quản lý môi trường (EMS) một cách bài bản, có hệ thống.
• Đánh giá và kiểm soát các tác động môi trường từ hoạt động sản xuất, kinh doanh.
• Thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và xã hội, nâng cao hình ảnh và uy tín tổ chức.
• Tuân thủ các yêu cầu pháp lý về môi trường, tránh rủi ro pháp lý và chi phí xử phạt.

Lợi ích của việc áp dụng ISO 14000

• Cải thiện hiệu quả môi trường: Giúp doanh nghiệp nhận diện và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường như khí thải, nước thải, rác thải,…
• Tuân thủ pháp luật: Đảm bảo tổ chức luôn đáp ứng các quy định và luật lệ môi trường hiện hành tại địa phương và quốc tế.
• Tăng lợi thế cạnh tranh: Doanh nghiệp áp dụng ISO 14000 thường được đối tác, khách hàng và nhà đầu tư đánh giá cao, đặc biệt trong đấu thầu hoặc hợp tác quốc tế.
• Tiết kiệm chi phí: Việc kiểm soát tốt nguồn lực, năng lượng và chất thải giúp giảm chi phí vận hành, giảm tổn thất và nâng cao hiệu quả sản xuất.
• Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp: Việc đạt được chứng nhận ISO 14000 cho thấy doanh nghiệp có cam kết nghiêm túc với môi trường và trách nhiệm xã hội.
• Quản lý rủi ro tốt hơn: Giúp tổ chức lường trước và chủ động ứng phó với các rủi ro môi trường, biến đổi khí hậu hoặc yêu cầu từ thị trường quốc tế.

Kết nối với chuyên gia

---

Kết luận

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng các doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý môi trường hiệu quả, có hệ thống và phù hợp với pháp luật. Việc áp dụng tiêu chuẩn này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn nâng cao hình ảnh doanh nghiệp, tiết kiệm chi phí, tăng khả năng cạnh tranh và quản lý rủi ro tốt hơn. ISO 14000 là công cụ thiết thực giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, đồng thời thể hiện cam kết rõ ràng với trách nhiệm xã hội và môi trường.