Tiêu chuẩn 22301:2019 – Hệ thống quản lý tính liên tục kinh doanh

Trong bối cảnh hoạt động của tổ chức ngày càng tiềm ẩn nhiều rủi ro và biến động, việc đảm bảo hoạt động không gián đoạn trở thành yếu tố sống còn đối với mọi tổ chức. Bộ tiêu chuẩn ISO 22301 chính là tiêu chuẩn quốc tế về Hệ thống quản lý kinh doanh liên tục, được xây dựng nhằm hỗ trợ các tổ chức chủ động nhận diện rủi ro, ứng phó hiệu quả với sự cố và nhanh chóng khôi phục hoạt động kinh doanh. Việc áp dụng ISO 22301 giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng chống chịu, duy trì uy tín và đảm bảo sự tin cậy trong mắt khách hàng và đối tác.

---

ISO 22301:2019 LÀ GÌ?

ISO 22301 là tiêu chuẩn quốc tế quy định các yêu cầu đối với Hệ thống quản lý kinh doanh liên tục (BCMS – Business Continuity Management System). Tiêu chuẩn này được phát triển nhằm hỗ trợ các tổ chức duy trì hoạt động ổn định ngay cả khi gặp phải sự cố bất ngờ như thiên tai, khủng hoảng dịch bệnh, hay gián đoạn hệ thống.

Được ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), ISO 22301 cung cấp một khuôn khổ rõ ràng giúp doanh nghiệp đánh giá rủi ro, chuẩn bị sẵn sàng và phản ứng kịp thời để giảm thiểu tác động tiêu cực.

Tại Việt Nam, tiêu chuẩn này được chuyển ngữ và ban hành dưới tên gọi TCVN ISO 22301, do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố. Phiên bản hiện hành là TCVN ISO 22301:2023 – tương đương với bản quốc tế ISO 22301:2019.

Kết nối với chuyên gia

---

LỊCH SỬ RA ĐỜI TIÊU CHUẨN ISO 22301

Có thể thấy được sự ra đời của bộ tiêu chuẩn ISO 22301 gắn liền chặt chẽ với nhu cầu toàn cầu trong việc duy trì hoạt động kinh doanh ổn định trước các rủi ro, khủng hoảng, thiên tai và sự cố không lường trước.

Bối cảnh ra đời vào đầu những thập niên 1990 và đầu năm 2000 một loạt các sự cố xảy ra làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các tổ chức. Có thể kể đến như sự cố Y2K năm 2000 và vụ khủng bố ngày 11/9 tại Mỹ năm 2001. Rồi đến hàng loạt các vụ thiên tai dịch bệnh toàn cầu như SARS vv… đã khiến nhiều tổ chức nhận ra tầm quan trọng sống còn của việc duy trì hoạt động kinh doanh trong tình huống khẩn cấp. Điều này thôi thúc các tổ chức quốc tế xây dựng một hệ thống quản lý chuẩn hóa để chủ động ứng phó rủi ro và nhanh chóng phục hồi.

Năm 2006–2007, tại Anh, tiêu chuẩn BS 25999 được phát hành bởi BSI (British Standards Institution), trở thành nền tảng đầu tiên về Business Continuity Management (BCM) – Quản lý kinh doanh liên tục.

Tiêu chuẩn này nhanh chóng được quốc tế hóa bởi ISO nhờ vào tính ứng dụng thực tế cao, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, công nghệ thông tin, sản xuất và dịch vụ công.

Tháng 5/2012, ISO chính thức công bố phiên bản đầu tiên của ISO 22301:2012 – Societal security – Business continuity management systems – Requirements

→ Đây là tiêu chuẩn quốc tế đầu tiên về Hệ thống quản lý kinh doanh liên tục (BCMS), thay thế dần BS 25999.

Tháng 10/2019, ISO ban hành phiên bản ISO 22301:2019, cập nhật các nội dung theo cấu trúc High Level Structure (HLS) – tương đồng với các tiêu chuẩn quản lý khác như ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001. Phiên bản này tinh gọn, rõ ràng hơn, dễ tích hợp vào hệ thống quản lý tổng thể của doanh nghiệp và phù hợp với bối cảnh số hóa, rủi ro mạng và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại Việt Nam thì Bộ Khoa học và Công nghệ đã chuyển ngữ và công bố TCVN ISO 22301:2023, tương đương ISO 22301:2019, giúp các tổ chức tại Việt Nam dễ dàng tiếp cận và áp dụng theo tiêu chuẩn quốc tế.

---

MỤC TIÊU CỦA ISO 22301 HƯỚNG ĐẾN 

Bộ tiêu chuẩn ISO 22301 – Hệ thống Quản lý Kinh doanh Liên tục được thiết kế nhằm giúp các tổ chức xây dựng năng lực phục hồi chủ động, từ đó bảo vệ hoạt động kinh doanh trước những gián đoạn bất ngờ như thiên tai, sự cố công nghệ, khủng hoảng dịch bệnh hay tấn công mạng.

Các mục tiêu cụ thể bao gồm:

• Duy trì hoạt động thiết yếu: ISO 22301 giúp đảm bảo các quy trình kinh doanh quan trọng vẫn được vận hành hoặc nhanh chóng phục hồi khi có sự cố xảy ra.
• Quản lý và giảm thiểu rủi ro: Hỗ trợ tổ chức xác định, đánh giá và kiểm soát các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động liên tục.
• Tăng cường khả năng phục hồi: P Việc phát triển mạnh mẽ nguồn năng lực ứng phó một cách linh hoạt và giúp phục hồi hiệu quả và bảo vệ tài sản thương hiệu cũng như lợi ích của các bên có liên quan.
• Tuân thủ pháp luật và yêu cầu đối tác: Đáp ứng các nghĩa vụ pháp lý, hợp đồng cũng như yêu cầu từ khách hàng và các bên thứ ba.
• Nâng cao uy tín và niềm tin thị trường: Thể hiện cam kết của tổ chức trong việc quản lý rủi ro và đảm bảo sự ổn định lâu dài – yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh trong môi trường kinh doanh biến động.

Kết nối với chuyên gia

---

ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG TIÊU CHUẨN ISO 22301

ISO 22301:2019 – Hệ thống quản lý kinh doanh liên tục (BCMS) được thiết kế để để có thể áp dụng cho mọi loại hình tổ chức bao gồm:

• Doanh nghiệp tư nhân (sản xuất, thương mại, dịch vụ, công nghệ thông tin…)
• Tổ chức nhà nước và đơn vị sự nghiệp
• Tổ chức phi lợi nhuận, tổ chức xã hội
• Các tổ chức tài chính, y tế, giáo dục

Phù hợp với mọi quy mô khác nhau và nhất là phù hợp với các tổ chức trong môi trường có rủi ro cao và cần đảm bảo duy trì dịch vụ không gián đoạn: ngân hàng, tổ chức tài chính, bệnh viên vv

---

CẤU TRÚC NỘI DUNG CỦA BỘ TIÊU CHUẨN ISO 22301

Tiêu chuẩn ISO 22301:2019 được xây dựng theo High Level Structure (HLS) – cấu trúc cấp cao chung của tất cả các tiêu chuẩn quản lý ISO hiện đại như ISO 9001, ISO 14001, ISO 27001… Điều này giúp tổ chức dễ dàng tích hợp ISO 22301 với các hệ thống quản lý khác.

Cấu trúc bao gồm 10 điều khoản chính như sau:

1. Phạm vi áp dụng (Clause 1)

• Xác định giới hạn và phạm vi của hệ thống quản lý kinh doanh liên tục trong tổ chức.

2. Tài liệu viện dẫn (Clause 2)

• Liệt kê các tiêu chuẩn, tài liệu được tham chiếu trực tiếp trong ISO 22301.

3. Thuật ngữ và định nghĩa (Clause 3)

• Cung cấp định nghĩa các thuật ngữ chuyên ngành liên quan đến kinh doanh liên tục.

4. Bối cảnh của tổ chức (Clause 4)

• Hiểu tổ chức và bối cảnh hoạt động
• Xác định nhu cầu và mong đợi của các bên liên quan
• Thiết lập phạm vi của BCMS

5. Lãnh đạo (Clause 5)

• Cam kết của lãnh đạo cao nhất
• Thiết lập chính sách BCMS
• Vai trò, trách nhiệm và quyền hạn

6. Hoạch định (Clause 6)

• Đánh giá rủi ro và cơ hội
• Mục tiêu của BCMS và cách đạt được

7. Hỗ trợ (Clause 7)

• Nguồn lực, năng lực, nhận thức
• Trao đổi thông tin và kiểm soát thông tin dạng văn bản

8. Thực hiện (Clause 8)

• Đánh giá tác động kinh doanh (BIA)
• Phân tích rủi ro
• Chiến lược, kế hoạch và giải pháp duy trì hoạt động
• Ứng phó khẩn cấp và quy trình phục hồi

9. Đánh giá hiệu suất (Clause 9)

• Theo dõi, đo lường, phân tích và đánh giá
• Đánh giá nội bộ và xem xét của lãnh đạo

10. Cải tiến (Clause 10)

• Xử lý sự không phù hợp
• Hành động khắc phục và cải tiến liên tục hệ thống

---

MỘT SỐ THUẬT NGỮ ĐI KÈM CỦA ISO 22301:2019 

• Hệ thống quản lý liên tục trong kinh doanh (BCMS) – một phần của hệ thống quản lý tổng thể đảm bảo tính liên tục của hoạt động kinh doanh được lập kế hoạch, thực hiện, duy trì và cải tiến liên tục.
• Thời gian ngừng hoạt động tối đa có thể chấp nhận được (MAO) – lượng thời gian tối đa một hoạt động có thể bị gián đoạn mà không gây ra thiệt hại không thể chấp nhận được (cũng là Khoảng thời gian gián đoạn tối đa có thể chịu đựng được – MTPD).
• Mục tiêu thời gian khôi phục (RTO) – thời gian được xác định trước mà tại đó sản phẩm, dịch vụ hoặc hoạt động phải được tiếp tục hoặc tài nguyên phải được phục hồi.
• Mục tiêu điểm khôi phục (RPO) – mất dữ liệu tối đa, tức là lượng dữ liệu tối thiểu được sử dụng bởi một hoạt động cần được khôi phục.
• Mục tiêu Liên tục Kinh doanh Tối thiểu (MBCO) – mức dịch vụ hoặc sản phẩm tối thiểu mà một tổ chức cần sản xuất để đạt được các mục tiêu đã xác định sau khi tiếp tục hoạt động kinh doanh của mình.

---

QUY TRÌNH XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHUẨN ISO 22301:2019

Việc các tổ chức, doanh nghiệp tiến hành áp dụng hệ thống ISO 22301:2019 sẽ bao gồm các hoạt động trình tự khác nhau với doanh nghiệp. Chúng tôi sẽ đua a cho bạn về các bước để tổ chức của bạn xây dựng thành công tiêu chuẩn ISO 22301:2019 – Hệ thống Quản lý Kinh doanh Liên tục (BCMS):

1. Cam kết của lãnh đạo

• Đảm bảo sự ủng hộ và cam kết từ lãnh đạo cấp cao chính là bước đầu thành công cho hệ thống ISO 22301:2019. Doanh nghiệp cần cam kết phân bổ nguồn lực và ngân sách cùng các nhân sự triển khai hệ thống BCMS.

2. Đánh giá hiện trạng & xác định phạm vi áp dụng

• Phân tích tình hình hiện tại của tổ chức.
• Xác định phạm vi của hệ thống quản lý kinh doanh liên tục: khu vực, bộ phận, sản phẩm hoặc dịch vụ áp dụng.

3. Xác định các yêu cầu của các bên liên quan

• Liệt kê và hiểu rõ nhu cầu và mong đợi từ khách hàng, đối tác, nhà cung cấp, cơ quan quản lý, người lao động…

4. Thực hiện phân tích rủi ro & tác động kinh doanh (BIA và Risk Assessment)

• Phân tích tác động kinh doanh (BIA): xác định các hoạt động quan trọng và thời gian khôi phục tối đa (RTO, RPO).
• Đánh giá rủi ro (Risk Assessment): nhận diện các mối nguy và đánh giá khả năng xảy ra cũng như mức độ ảnh hưởng.

5. Xây dựng và triển khai các chiến lược phục hồi

• Tổ chức của bạn cần xác định phương án để duy trì hoặc khôi phục hoạt động kinh doanh. Đồng thời phải lên kế hoạch cho các tình huống gián đoạn lớn, ví dụ như mất điện, cháy nổ, tấn công mạng…

6. Thiết lập và vận hành hệ thống BCMS

• Thiết lập các chính sách, thủ tục và quy trình liên quan đến quản lý liên tục kinh doanh.
• Đào tạo và truyền thông cho nhân sự hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của họ.

7. Kiểm tra, đánh giá và diễn tập

• Tiến hành các bài kiểm tra, diễn tập định kỳ để đánh giá khả năng ứng phó.
• Tổ chức đánh giá nội bộ và rà soát định kỳ theo kế hoạch.

8. Cải tiến liên tục

• Thu thập phản hồi, phân tích kết quả đánh giá và diễn tập.
• Thực hiện các hành động khắc phục, phòng ngừa và cải tiến hệ thống BCMS.

9. Chứng nhận (nếu có nhu cầu)

• Mời tổ chức chứng nhận bên thứ ba thực hiện đánh giá chứng nhận.
• Đạt chứng chỉ ISO 22301:2019 nếu hệ thống đáp ứng đầy đủ yêu cầu.

---

LỢI ÍCH CỦA DOANH NGHIỆP KHI ÁP DỤNG ISO 22301:2019

Áp dụng tiêu chuẩn ISO 22301 đem lại lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và khách hàng:

Đối với doanh nghiệp

• Bảo vệ và duy trì hoạt động kinh doanh: ISO 22301 có thể giúp tổ chức đảm bảo các hoạt động diễn ra liên tục không bị ngắt quãng.
• Nâng cao uy tín và sự tin cậy: Chứng nhận ISO 22301 chính là minh chứng cho cam kết của doanh nghiệp trong việc duy trì an toàn và ổn định, từ đó nâng cao uy tín với đối tác và cộng đồng.
• Quản lý rủi ro hiệu quả hơn: Bộ tiêu chuẩn ISO 22301 hỗ trợ doanh nghiệp xác định và đánh giá rủi ro, xây dựng kế hoạch ứng phó và giảm thiểu tác động của sự cố.
• Đáp ứng yêu cầu pháp lý và tiêu chuẩn ngành: Bộ tiêu chuẩn ISO 22301 này có thể giúp cho các tổ chức, doanh nghiệp của bạn tuân thủ tốt các quy định cũng như yêu cầu của khách hàng, đối tác, cũng như các tiêu chuẩn ngành, nâng cao khả năng cạnh tranh.
• Tăng cường khả năng phục hồi và ứng phó với khủng hoảng: Tổ chức, doanh nghiệp của bạn có thể được trang bị một quy trình và xây dựng kế hoạch rõ ràng để có thể ứng phó với các tình huống khủng hoảng và bảo vệ tài sản cho nhân viên.

Đối với khách hàng

• Gia tăng sự tin tưởng vào dịch vụ: Khách hàng sẽ yên tâm hơn khi doanh nghiệp có hệ thống quản lý kinh doanh liên tục đáng tin cậy, đảm bảo dịch vụ sẽ không bị gián đoạn.
• Đảm bảo chất lượng dịch vụ: ISO 22301 giúp doanh nghiệp duy trì chất lượng và cam kết dịch vụ trong mọi tình huống, bảo vệ quyền lợi và trải nghiệm của khách hàng.
• Đáp ứng nhanh chóng và kịp thời trong khủng hoảng: Với các doanh nghiệp áp dụng ISO 22301, khách hàng được hưởng lợi từ sự linh hoạt và đáp ứng nhanh chóng của doanh nghiệp trong các tình huống bất ngờ.

ISO 22301 không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng phục hồi mà còn nâng cao sự tin tưởng từ phía khách hàng, góp phần xây dựng mối quan hệ bền vững và lâu dài.

Kết nối với chuyên gia

---

DỊCH VỤ CHỨNG NHẬN ISO 22301:2019 TẠI SQC CERTIFICATION

---